کاربرد بخار در صنعت بسیار گسترده است و امروزه استفاده از بخار مورد توجه بسیاری از صنایع قرار گرفته است. حرارت تولید شده توسط بخار میتواند بالاتر از آب داغ باشد در عوض آسیبی که حرارت بخار به دستگاه‌ها و مواد اولیه مختلف در صنایع وارد می‌کند در مقایسه با آب داغ کمتر است به همین دلیل استفاده از بخار و کاربرد دیگ بخار در صنعت روز به روز بیشتر می شود. در این مقاله به کاربرد دیگ بخار در صنعت فرش پرداخته می شود.
استفاده از دیگ بخار در صنعت فرش
با ورود تکنولوژی فرش نفیس ایرانی هم صنعتی شده و به تولید انبوه رسیده است. یکی از مهمترین دستگاه های موردنیاز در صنعت فرش دیگ بخار و دیگ آب گرم می باشد.
از شستشوی مواد اولیه تا رنگرزی و در نهایت بسته بندی فرش همگی میتواند توسط این بویلرهای صنعتی انجام شود. همچنین بدلیل قابلیت بی‌نظیر تمیزکنندگی بخار، امروزه استفاده از بخارشوهای صنعتی برای شستشوی انواع فرش در منازل و قالیشویی ها گسترش یافته است.
به همین دلیل می توان گفت استفاده از دیگ بخار از ابتدایی ترین مراحل تولید فرش تا منزل مشتریان ادامه دارد.
تولید یا شستشوی مواد اولیه فرش با بخار
الیاف بکار رفته در صنعت فرش میتواند پشم، پنبه، ابریشم، مواد اکریلیک یا … باشد. در صورت استفاده از پشم قبل از هر گونه عملیات این الیاف باید شسته شده تا چربی و کثیفی آن گرفته شود.
آب گرم مورد نیاز در این مرحله توسط دیگ آبگرم تولید می شود. همچنین در تهیه نخ ابریشم بصورت صنعتی بویلرها کاربرد گسترده‌ای دارد. در صورت استفاده از الیاف شیمیائی هم بخار در مراحل مختلف تولید کاربرد دارد.
رنگرزی نخ فرش با کمک دیگ بخار
یکی از کاربردهای بخار استفاده از آن در صنعت رنگرزی می باشد. در صنایع نساجی و فرش یکی از ابتدایی ترین مراحل رنگ کردن الیاف مورد استفاده می باشد.
در این مقاله مراحل مختلف رنگرزی الیاف در کارخانه فرش و نحوه استفاده از بخار در تولید فرش بررسی می شود.
رنگرزی مواد اولیه فرش در دو مرحله می تواند انجام شود:
رنگرزی الیاف اولیه قبل از ریسیدن
رنگرزی بعد از ریسندگی و تبدیل شدن به نخ
انواع روش‌های رنگرزی
برای انجام رنگرزی راه‌های مختلفی وجود دارد و از وسایل گوناگون استفاده می‌شود و بهره گیری از روش ها و ابزار مختلف باعث بوجود آمدن کیفیت‌های مختلفی از رنگرزی می شود.
دو روش اصلی برای انجام اینکار وجود دارد.
به طور عمده در کارگاه‌های رنگرزی به ۲ روش عمل رنگ کردن انجام می‌شود.
رنگرزی به روش سنتی(توسط آب داغ)
در کارگاه های سنتی رنگرزی در پاتیل های بزرگ مسی انجام می شود. آب درون دیگ بوسیله حرارت شعله آتشی که با کمک سوخت‌های فسیلی تامین می شود داغ می‌گردد.
در این روش الیاف به هر دو صورت ریسیده نشده یا کلاف نخ رنگرزی می‌شود. مراحل دندانه و رنگرزی در این پاتیل های بزرگ مسی انجام می شود.
اغلب کارها در این نوع کارگاه ها بصورت دستی و زیر انظر استادکاران انجام می شود. در این روش ممکن است حرارت در همه قسمت های پاتیل یکسان نباشد به همین دلیل رنگرزی یکنواخت انجام نمی شود.
رنگرزی به روش صنعتی (توسط بخار)
بر خلاف روش قبلی در روش صنعتی که در کارگاه های بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد، اغلب کارها بصورت کاملاً مکانیزه و به صورت ماشینی و به وسیله دستگاه های مختلف انجام می شود. در این روش از دیگ های بخار به جای پاتیل های مسی استفاه می شود که همان نقش را دارد.
قبل از مرحله رنگرزی در صورتی که الیاف مورد استفاده پشم باشد، پشم‌ها باید کاملا شسته شوند تا چربی آنها گرفته شود. در صورت وجود چربی بر روی الیاف رنگرزی بصورت مناسب و یکنواخت انجام نمی شود. شستشو توسط دترجنت صنعتی صورت می گیرد.
در این روش معمولا نخ ریسیده شده رنگرزی می شود. اول نخ ها شل پیچی شده و توسط دستگاه «اشلاپ فورس» دور بوبین های سوراخ دار مخصوص رنگرزی پیچیده می شود.
این منافذ باعث نفوذ رنگ به داخل الیاف نخ می شود. قطر بوبین با نخی که دور آن پیچیده می شود به ۵/۱۷ سانتیمتر می رسد. سپس بوبین ها را به صورتی که ها به هم نچسبند درون محفظه بوبین می چینند.
این محفظه ها دو نوع هستند:
۱- محفظه بوبین کوچک با ظرفیت ۳۳۰ بوبین با وزن kg 250
ب) محفظه بوبین بزرگ با ظرفیت ۶۶۰ بوبین که به طور کل ۴۵۰ الی kg 500 بسته به بزرگی و کوچکی بوبین ها وزن دارد.
مرحله رنگرزی
بعد از چینش بوبین‌ها مرحله رنگرزی می تواند شروع شود. بوبین های چیده شده به محفظه رنگرزی که همان دیگ بخار است وارد می شوند تزریق آب در حین رنگرزی به مخزن اصلی، از تانک های جانبی انجام می شود.
تانک های کوچک هم جهت تزریق رنگ و دندانه در پشت مخازن اصلی قرار دارند. دمای رنگرزی پشم ۴۵ الی ۵۰ درجه است که در این دما رنگ به مخزن اصلی تزریق می شود بعد از حرارت زیاد شده و به حدود ۱۰۰ درجه سانتیگراد می رسد اگر دما از این حد بیشتر باشد موجب نمدی شدن پشم ها می گردد.
عمل رنگرزی حدود ۴۵ الی ۶۰ دقیقه طول می کشد.
در مرحله بعد با تزریق آب سرد به مخزن اصلی حمام رنگرزی سرد می شود تا زمانی که دما به ۷۵ درجه برسد و پشم هم دیگر رنگ را پس ندهد.
بعد از آن به لوله هایی در اطراف مخزن بین دو جداره دیواره مخزن قرار دارند آب سرد تزریق می شود. سپس مراحل دیگری روی نخ رنگ شده صورت می پذیرد تا رنگ آن تثبیت شود.
در آخرین مرحله با آب معمولی نخ ها شسته می شود. سپس بوبین ها به دستگاه سانتریفوژ و سپس به دستگاه خشک کن منتقل می شوند.
بعد از آن آبگیری و عملیات خشک کردن انجام می شود و بوبین ها را سفت پیچی می شود . نخ تولید شده دراینجا به مدت ۳۰ دقیقه در دستگاه بخار حرارت می بیند تا پیچ آن از بین برود و به اصطلاح حالت ملخی پیدا نکند. در این مرحله نخ آماده برای استفاده در دستگاه های قالی بافی شده است.
منبع : انجمن فرش ایران
سایر مقالات کاربردهای بخار:
کاربرد دیگ بخار در خشکشویی و لاندری
بررسی ۱۲ کاربرد دیگ بخار در صنایع مختلف | ساخت دیگ بخار برای کاربردهای متفاوت
عمل آوری بتن با بخار – استفاده از بخار در ساخت بتن
کاربرد دیگ بخار در صنعت داروسازی
کاربرد دیگ بخار برای تهیه رب گوجه فرنگی
کاربرد دیگ بخار در بیمارستان | اهمیت بخار برای بیمارستان
کاربرد بخار در صنعت تولید کاغذ
