برآورد فضای لازم برای موتورخانه

ابعاد موتورخانه

محاسبه ابعاد لازم برای موتورخانه بصورت سر انگشتی با در نظر گرفتن ابعاد و تجهیزات موتورخانه و اتاق هواساز و بیان نکات برای استاندارد موتورخانه. وقتی ساختمان جدیدی طراحی می‌شود به ندرت پیش می‌آید که طراح تاسیسات برای طراحی و ترسیم نقشه های موتور خانه اطلاعات کافی در اختیار داشته باشد.

بنابراین اغلب برای تخمین فضای مورد نیاز موتورخانه و چیدن دستگاه های مختلف در این فضا از برآوردهای سرانگشتی استفاده می‌شود. نوع سیستم تاسیساتی مورد استفاده، شکل و ترکیب ساختمان و چندین پارامتر دیگر در برآورد فضای لازم برای موتورخانه دخیلند.

اغلب در هنگام اختصاص فضا برای موتورخانه و اتاق های هواساز باید موقعیتی تقریبا مرکزی نسبت به کل ساختمان داشته باشد تا حداقل تاسیسات و لوله کشی مورد نیاز باشد و علاوه بر این کار تعمیرات و بررسی مشکلات هم ساده تر خواهد شد.

طرح نهایی معمولا با میان گیری بین آنچه مهندس تاسیسات می‌خواهد و آنچه مهندس معمار راضی به تامین آن است، حاصل می‌شود.

گرچه ساختمان ها از نظر طرح متفاوتند، اما تعیین مساحت لازم برای موتورخانه بر پایه اصولی انجام می‌گیرد که برای بیشتر ساختمان ها قابل اجراست. این مساحت را اغلب می‌توان برحسب درصدی از مساحت کل کف ساختمان بیان کرد.

آشنایی با موتورخانه ها

فضای لازم برای دستگاه های مکانیکی و الکتریکی (موتورخانه)

فضای کل مورد نیاز برای نصب دستگاه ها و تجهیزات مکانیکی و الکتریکی(موتورخانه) بین ۴ تا ۹ درصد مساحت زیربنای ساختمان است که برای اغلب ساختمان ها بین ۶ تا ۹ درصد می باشد.

از دیدگاه مهندسی، ایده آل این است که فضای لازم برای موتورخانه یا اتاق های هواساز نسبت به ساختمان موقعیت مرکزی داشته باشندکه این موجب کاهش طول و اندازه کانال ها و لوله ها، ساده ترشدن طرح شفت ها تمرکز و نتیجتا تسهیل کار سرویس و نگهداری تاسیسات خواهد شد.

این امر همچنین موجب کاهش قدرت مورد نیاز برای موتور بادزن ها و پمپ ها شده و هزینه عملکرد سیستم را پایین می‌آورد.

اما به دلایل بسیار اغلب امکان دادن فضای مرکزی ساختمان موتورخانه تاسیسات یا اتاق هواساز و غیره وجود ندارد و اما دست کم باید سعی شود که تا حد امکان موتورخانه تاسیسات مکانیکی تجهیزات الکتریکی و سیستم آب و فاضلاب ساختمان در جنب یکدیگر قرار گیرند.

برآورد فضای لازم برای موتورخانه و استاندارد موتورخانه

محل موتورخانه تاسیسات معمولا در زیرزمین یا طبقات پایین تر ساختمان است. ارتفاع سقف این فضاها برحسب چگونگی کانال کشی، لوله کشی و اندازه دستگاه ها و تجهیزات، باید بین ۱۲ تا ۲۰ فوت (۴ تا ۶ متر)باشد:

۱-وسایل سیستم تهویه مطبوع وگرمایش

شامل دیگ و تجهیزات جانبی مربوطه، چیلر و تجهیزات جانبی از قبیل پمپ ها و غیره: برخی از تجهیزات HVAC از نظر محل نصب بسیار انعطاف پذیرند، به طوری که مثلا گاهی به لحاظ اقتصادی چیلر را روی پشت بام نصب می کنند.

مقالات مرتبط : نقشه فنی دیگ بخار در موتورخانه چگونه است؟

گرچه به این ترتیب هزینه‌های مربوط به مستحکم کردن سازه پشت بام و کارهای الکتریکی افزایش می‌یابد، اما این خرج‌ها با صرفه جویی‎حاصله در لوله کشی و انرژی مصرفی وکاهش هزینه های مربوط به کار دستگاه در فشار پایین تر جبران می‌شود.

حتی دیگ را هم می‌توان روی پشت بام نصب کرد. با این کار دیگر احتیاجی به تعبیه دودکش در ساختمان نیست. استفاده از سوخت گاز عملی تر و کم هزینه تر از گازوئیل است چرا که دیگر به منبع ذخیره گازوئیل و ملزوماتی مثل سیستم پمپاژ سوخت و لوله کشتی‌های مربوطه نیازی نیست.

۲- نصب برج خنک کن

اینکار اغلب مشکلاتی را به همراه دارد. در بیشتر موارد، خصوصا در ساختمان های بزرگ، استفاده از برج خنک کن ضروری است. چنانچه طبق طرح قرار باشد برج خنک کن روی سطح زمین مستقر شود باید حداقل ۱۰۰فوت (۳۰متر) با ساختمان فاصله داشته باشد به دو دلیل، یکی دوری جستن از سروصدای برج خنک کن که موجب آزار ساکنین ساختمان می‌شود و دیگری جلوگیری از ورود هوای مرطوب خروجی از برج خنک کن به داخل ساختمان از طریق درها و پنجره ها.

همین فاصله باید نسبت به پارکینگ نیز منظور شود چرا که رطوبت هوای خروجی از برج خنک کن به دلیل محتوای مواد شیمیایی آن ممکن است به رنگ اتومبیل‌ها صدمه بزند.

وقتی قرار است برج خنک کن روی پشت بام نصب گردد باید حتما برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و سر و صدای آن به ساختمان تمهیدات لازم اندیشیده شوند. بعضی از انواع برج خنک کن نسبت به برخی دیگر کم صداتر هستند که این پارامتر هنگام انتخاب برج باید لحاظ شود.

کف برج خنک کن، خاصه در انواع بزرگ آن باید روی شاسی فولادی به بلندی ۴ تا ۵ فوت (حدود ۵/۱ متر) قرار گیرد تا کارهای لوله کشی و تعمیر و نگهداری به راحتی صورت پذیرند.

– فضای لازم برای اتاق هواساز و بادزن

در ساختمان های چند طبقه اتاق های هواساز وبادزن زیر زمین‌ها و طبقه اول معمولا در طبقات پایینی ساختمان در نظر گرفته می‌شوند حالا یا در خود زیرزمین یا در طبقه دوم.

اتاق های هواساز در طبقه دوم باشند، دسترسی به هوای تازه خارج و تخلیه هوای داخل و همچنین نقل و انتقال تجهیرات راحت تر است. در ساختمان هایی که سطح زیربنای طبقات وسیع باشد اغلب از چند اتاق هواساز در هر طبقه استفاده می شود.

اما در بسیاری از ساختمان های مرتفع یا اصطلاحا “برج” ممکن است یک اتاق هواساز برای ۱۰ تا ۲۰ طبقه مورد استفاده قرار گیرد؛ یک اتاق هواساز برای طبقات پایینی، یکی برای طبقات میانی ساختمان و یک اتاق هواساز هم روی پشت بام برای طبقات بالایی ساختمان.

مقررات جدید بناهای مرتفع ایجاب میکند که ساختمان ها در سطح یا ارتفاع به چند بخش تقسیم شوند تا ایمنی ساکنین در صورت بروز آتش سوزی بهتر تامین گردد و این ممکن است روی تعداد و وسعت اتاق های هواساز و محل آنها تاثیر بگذارد.

ولی به هر حال محل اتاق هواساز باید در جایی باشد که از نظر کانال کشی حداکثر تسهیلات و حداقل هزینه را در برداشته باشد.

-شفت های داخلی (Interior Shafts)

شفت های داخلی همان کانال های قدیمی هستند که از درون آنها کانال های رفت و برگشت هوا لوله کشی آب رفت (از) و برگشت (به) چیلر، لوله کشی رفت و برگشت سیستم گرمایش، سیم کشی های برق، و خلاصه تمامی شریان های تاسیسات ساختمان عبور می‌کنند.

این مهم است که شفت ها از راه پله و چاه آسانسور حداقل دو برابر عرض خود فاصله داشته باشند تا بتوان در هر طبقه کار لوله کشی، کانال کشی و سیم کشی را در سقف یا کف به مقصد مورد نظر انجام داد. عموما اجرای شفت هایی با نسبت ظرافت (Aspect Ratio) از ۲:۱ تا۴:۱ راحت تر از شفت های گرد است.

سایز، تعداد و محل شفت ها در ساختمان های مرتفع حائز اهمیت است. از دیدگاه مهندسی، مطلوب این است که کانال کشی بیشتر به طور قائم صورت گیرد و حتی المقدور کانال کشی افقی کمتر باشد تا هزینه های مربوطه کاهش یابد.

بالانس سیستم آسانتر صورت گیرد، برخورد با سیستم لوله کشی و ستون های فلزی ساختمان و سیستم روشنایی و غیره کمتر شود و بالاخره به مهندس معمار این امکان را بدهد که فاصله کف تا کف طبقات را کم کند.

تعداد شفت ها تابعی از فرم و وسعت ساختمان است. اما در ساختمان های بزرگ از جنبه های مختلف، عاقلانه تر این است که بجای یک شفت بزرگ، چندشفت کوچکتر منظور گردد.

همچنین ممکن است مطلوب باشد که شفت های کانال های رفت و برگشت مجزا باشند تا شمار تقاطع کانال ها به حداقل رسیده و کار کانال کشی راحت تر صورت پذیرد. ایده آل این است که برای شفت ها ۱۰ تا ۱۵ درصد فضای اضافی جهت توسعه یا تغییرات آینده منظور گردد.

– نقل و انتقال دستگاه ها و تجهیزات

در فضای لازم برای موتورخانه طراحی صحیح موتورخانه تاسیسات یا اتاق های هواساز و بادزن باید مسئله نقل و انتقال دستگاه هایی بزرگ و سنگین به داخل اتاق و بالعکس کاملا مورد توجه قرار گیرد. چه در غیر این صورت هزینه نقل و انتقالات و تعمیرات سیستم زیاد خواهد بود.

مقاله از: دن هالوهان -ترجمه و اقتباس : مهندس سید مجتبی طباطبائی

برای کسب اطلاعات بیشتر، مقالات مربوطه را مطالعه فرمایید:

موتورخانه مرکزی دیگ بخار و دیگ آبگرم

راه اندازی سیستم گرمایش و ایمنی موتورخانه

برآوردهای لازم در رنگ آمیزی تاسیسات موتورخانه

صرفه جویی سوخت در موتورخانه

تنظیم ترموستات دیگ و پمپ موتورخانه

! کپی ممنوع  * استفاده از مطالب این سایت فقط با ذکر نام منبع بلامانع می باشد  * کپی ممنوع  !