بخش دوم
- بسته شدن دهانه لوله با چگالیده به سرعت حفره ایجاد شده در پایین دست را از جریان تغذیه کننده بخار در بالادست جدا نموده و فضایی خالی ایجاد می شود.
روند رو به گسترش چگالش در فضای خالی فشار آن را کاهش داده و موجب می شود که چگالیده به درون آن کشیده شود.بسته شدن دهانه لوله شرط لازم برای وقوع چگالش سریع درون لوله های افقی است.
البته در اکثر مواقع سرعت انتقال حرارت به اندازه ای نیست که جریان، انتقال حرارت بین بخار و چگالیده به لحاظ وجود لایه ای ساکن از چگالیده داغ وگازهای غیرقابل تراکم در بین آن دوکاهش می یابد واین لایه مرزی حفره بخار را ایزوله میکند.
این لایه از جهتی جلوی چگالش سریع را می گیرد ولی از جهت دیگر به حفره بخار امکان میدهد که مثل بادکنک منبسط شود.در اکثر مواقع که لایه برجای می ماند هیچگونه چگالش سریعی روی نمی دهد و بخار در بالای چگالیده سرد جمع می شود. در این حالت احتمال دارد فروپاشی های موضعی کوچکی روی دهند.
ضربه قوچ عبارت است از ضربه ناشی از قطع ناگهانی جریان پرسرعت آب؛ ودریک سیستم بخار در صورتیکه چگالیده به نحو مناسبی از نقاط زیرین سیستم تخلیه نگردد امواجی در سطح آن تشکیل می شوند و تا جایی پیش می روندکه با حرکت لخته های بزرگ آب، مسیر جریان بخار مسدود گردد. این لخته های آب باسرعتی برابر سرعت بخار(بیش از یک صد مایل در ساعت)حرکت می کنندتا به مانعی برخورد کنند که در این صورت ضربه وارده فاجعه بار خواهد بود.
ولی به دلیل کم بودن نرخ انتقال حرارت تاثیر چندانی نخواهد داشت. حال اگر این لایه حفاظت کننده به هر نحو تخریب گردد چگالیده سرد از درون آن بیرون آمده وبا واکنشی زنجیره ای کل این لایه را به هم خواهد ریخت؛
در یک چشم برهم زدن انتقال حرارت با ضریب یک هزار افزایش خواهد یافت و این آغاز چگالش سریع و ضربه قوچ ناشی از آن است. بنابراین وقوع این نوع ضربه قوچ در لوله های افقی به کشیدن ماشه وانفجار چاشنی برمی گردد.
پس بطور خلاصه: ضربه قوچ عبارت است از ضربه ناشی از قطع ناگهانی جریان پرسرعت آب؛ ودریک سیستم بخار در صورتیکه چگالیده به نحومناسبی از نقاط زیرین سیستم تخلیه نگردد امواجی در سطح آن تشکیل می شوند و تا جایی پیش می روندکه با حرکت لخته های بزرگ آب، مسیر جریان بخار مسدود گردد.
این لخته های آب باسرعتی برابر سرعت بخار(بیش از یک صد مایل در ساعت)حرکت می کنندتا به مانعی برخورد کنند که در این صورت ضربه وارده فاجعه بار خواهد بود.
حادثه مرگبار چگونه رخ داد؟
حال به پانزده دقیقه قبل از وقوع این حادثه مرگبار برمیگردیم: ریچارد با شنیدن فریاد اعلام خطر یکی از کارگرانش سرآسیمه خود را به بالای یکی از دریچه های آدم رو دسترسی به داخل حفره محل استقرار دیگ و سیستم در زیرزمین رساند.
ابری سفید از بخار از دریچه های آدم رو بیرون می زد وجهنمی برپا شده بود. دونفر از کارگران موفق شده بودند خود را از طریق یکی از دریچه های آدم رو بیرون بیاورند؛ ولی دو نفر دیگر هنوز درون حفره بودند.
ریچارد که یکی از برجسته ترین متخصصین سیستم های بخار بود وخامت اوضاع را احساس کرده بود وبه همین دلیل به رغم شرایط طاقت فرسای داخل حفره برای جلوگیری از بروز فاجعه از طریق دریچه آدم رو به درون آن رفت.
بقیه کارگران به همراه مدیر کارخانه بیرون از حفره موتورخانه وحشت زده در انتظار بودند.در آن پایین ریچارد با یک بحران دست وپنجه نرم می کرد. می توانم تجسم کنم که چه کاری را انجام داد؛ او که به دلیل مسدود شدن جریان بخار توسط لخته های بزرگ چگالیده در خط افقی با افزایش شدید فشار مواجه بود. برای جلوگیری از بروز فاجعه تلاش کرد شیرc-4 (شکل۲) را باز کند
که متاسفانه به دلیلی که قبلا ذکر شد ضربه قوچ مهیبی در این شیر رخ داد که به انفجارشبیه بود(شکل۳).
آب و بخار داغ از محل این شیر ده اینچی فوران کرد وضربه حاصله که به انفجار یک بمب قوی شبیه بودهمه کسانی را که پایین بودند به همراه چند تن از کارگران و مدیر کارخانه که بیرون حفره موتورخانه ایستاده بودند به طرز فجیعی کشت.
قدرت این نوع ضربه قوچ به بیش از ۱۰۰ برابر ضربات قوچ معمولی که توسط جریان بخار ایجاد می شود بالغ می گردد. با این حال هنوز تعداد کمی از مهندسین و راهبران سیستم های بخار علت اصلی آن را درک می کنند.
پیشگیری از انفجار دیگ بخار
آیا می شد از این حادثه جلوگیری کرد؟ بله می شد! اگر من جای ریچارد بودم هرگز شیرc-4 (شکل۲) را باز نمیکردم بلکه اول شیر اصلی بخار را می بستم. بعد چگالیده را از خطوط تخلیه می کردم این تنها روشی بود که می توانست از بروز حادثه جلوگیری کند؛ چون تخلیه چگالیده سرد وقتی بخار پرفشار بالای آن قرار دارد فرآیند چگالش سریع را آغاز می کندکه پی آمد آن ضربه مرگبار قوچ است.
اجازه بدهید در اینجا چند نکته را بعنوان خلاصه مطلب ذکر کنم که توصیه می کنم همکارانی که کارشان راهبری و نگهداری سیستم بخار است آنها راحتما به یاد داشته باشند:
- بخار پرفشار وقتی با چگالیده تماس حاصل کند نامتعادل شده و میل به انفجار دارد
- هرگز بخار را وارد لوله ای که پر از چگالیده سرد است نکنید.اگر از تخلیه چگالیده خاطر جمع نیستید بخار را به لوله باز نکنید
- راه دادن چگالیده سرد به داخل لوله پراز بخار خطرناکتر از وارد کردن بخاربه لوله پر از چگالیده است
- اگر فکر می کنیدخط پرفشار از چگالیده پرشده، هرگز اقدام به تخلیه آن نکنید.اول جریان بخار را قطع نموده وبعد چگالیده راتخلیه کنید. اگر شیر تخلیه را باز کردید ولوله شروع به ضربه زدن کرد شیر تخلیه را ببندید وجریان بخار را قطع کنید. احتمالا وقتی جریان بخار را قطع کردید لوله ضربه خواهدزد
- مخلوط بخار و چگالیده سرد در داخل لوله عایقکاری شده مثل اسلحه پر است. بازکردن شیر بخار و یا شیر تخلیه حادثه ایجادخواهد کرد. هرگز به خود و هیچکس دیگر اجازه ندهید بدون اطمینان از خالی بودن این اسلحه ماشه را بچکاند.
انفجار مرگبار در سیستم بخار – بخش اول
! کپی ممنوع * استفاده از مطالب این سایت فقط با ذکر نام منبع بلامانع می باشد * کپی ممنوع !
